Transnature is Here
Transnature Is Here było projektam artystyczno-naukowym kuratorowanym przez HAT Center (Agnieszka Jelewska, Michał Krawczak) w ramach programu Nowych Sytuacji na Festivalu Malta 2013.
Tekst kuratorski:
Zaczynamy przechadzkę w słoneczny dzień, właśnie kiedy łąka rozkwita, pojawiają się owady i motyle, każde z tych zwierząt zamieszkujących łąkę otoczone jest swoją własną bańką. Bańka ta reprezentuje środowisko każdego organizmu wraz z cechami dostępnymi każdemu podmiotowi. Jak tylko wkroczymy w taką bańkę, dotychczasowe otoczenie podmiotu ulegnie kompletnej rekonfiguracji. Wiele jakości, które posiadała łąka zniknie zupełnie, inne stracą swoje wzajemne koherencje i powstaną nowe połączenia między nimi. W każdej z baniek powstanie nowy świat.
(Jakob von Uexküll, A Foray into the Worlds of Animals and Humans: with A Theory of Meaning)
W latach 30. XX wieku Jakob von Uexküll, pionier między innymi biosemiotyki, zoosemiotyki i bioakustyki, ujął świat jako sieć połączonych ze sobą mikrosfer, które tworzy każdy organizm zamieszkujący planetę. Między tymi sferami-bańkami zachodzi stała dynamiczna komunikacja. Uexküll uważał, że poszczególny organizm w ramach swojego naturalnego środowiska wytwarza indywidualną audiosferę, która wchodzi w określone relacje z innymi, przekształcając za każdym razem całe otoczenie – ta metafora stała się punktem wyjścia dla projektu Transnature Is Here.
Zaproszeni do udziału w projekcie artyści, muzycy, inżynierowie, informatycy należą do pokolenia digital natives, są technologicznymi autochtonami, dla których narzędzia programistyczne i techniczne stanowią podstawowe środki wyrazu. Przez to wiele prac opiera się na projektowaniu mikrobiosfer, w których możliwa jest koegzystencja natury i technologii, biochemiczne czy elektromagnetyczne bodźce generowane przez żywe organizmy przetwarzane są przez cyfrowe algorytmy, tym samym rozumienie życia na poziomie jego struktur molekularnych bliskie jest kreatywnemu programowaniu. Transnatura została pokazana jako stan odpowiadający współczesnej definicji życia, które na różnych poziomach wchodzi w relację z wyspecjalizowaną technologią, która z kolei nie jest już wyłącznie zewnętrznym wobec organizmów zestawem narzędzi, ale coraz częściej jest sprzęgana z nimi, nie tyle stanowi ich przedłużenia, co często ingeruje w samą ich strukturę.
Jakob von Uexküll pisał, że znaki i impulsy przesyłane pomiędzy organizmami można odczytać w języku dużo starszym niż mowa, na prelingwistycznym i prewerbalnym poziomie. Organizmy w środowisku nie tylko orientują się za pomocą sensorycznych doznań, ale także funkcjonalnych tonów – biowibracji, których używają, by wytworzyć określone bodźce niezbędne do przeżycia. W pewnym sensie organizmy są instrumentami tworzącymi indywidualne, nakładające się na siebie audiosfery, z których ludzie są w stanie usłyszeć tylko nieliczne tony.
Pokazane na wystawie prace mieszczą się w ramach tak zwanej cyberekologii. Czasami mają one charakter ironiczny, wprowadzający zamierzony dystans wobec problematyki technologicznych ingerencji w naturę, a czasami poważnie odnoszą się do utopijnej wizji biosemiotycznego communitas. Przez te skrajne podejścia widzowie otrzymują możliwość wynegocjowania własnych definicji nowej rzeczywistości. Transnature Is Here daje szansę zatracenia choćby na chwilę swojej antropocentrycznej pozycji, w ramach interaktywnego bio-technoobiegu. Każda praca z cyklu Transnature Is Here projektuje inny rodzaj afektywnego doświadczenia. Każda z nich wymaga interaktywnego zaangażowania widza, chęci nawiązania kontaktu. Każda z nich także unika jednoznacznych sformułowań, zachowując sferę wrażeniowości, starając się doprowadzić wyłącznie do zderzenia się indywidualnych baniek-mikrosfer każdego z nas z często nieuświadamianymi i nienazwanymi doświadczeniami transnatury. W końcu też każda z nich poszerza ludzką percepcję, modyfikując ją poprzez technologiczny interfejs, pozwalając jej funkcjonować w obiegu z naturą poprzez medialne zapośredniczenie.
Agnieszka Jelewska, Michał Krawczak
Artyści biorący udział w projekcie: Przemysław Jasielski, Rafał Zapała, Marek Straszak, Tomasz Gęstwicki, Patryk Lichota, Szymon Kaliski
